زخم معده و دوازدهه دو نوع زخم پپتیک هستند. زخم پپتیک زخمی است که در داخل پوشش معده (شکمی) و یا قسمت فوقانی روده کوچک (دوازدهه یا اثنی عشر) وجود دارد.
یک فرد می تواند یک یا هر دو زخم را در آنِ واحد داشته باشد. داشتن هر دو نوع به عنوان گاسترودئودنال شناخته میشود.
علائم زخم معده و دوازدهه
یکی از راه ها برای گفتن اینکه آیا زخم معده یا دوازدهه دارید یا خیر، کشف محل و زمانی که علائم رخ می دهند می باشد. از آنجا که مواد غذایی در بدن حرکت میکنند، درد شکمی، بسته به جایی که زخم شما وجود دارد، میتواند در زمان های مختلف بروز کند.
در حالی که محل علائم شما می تواند تعیین کند که آیا زخم معده یا دوازدهه دارید، گاهی اوقات درد براساس همان قسمتی که بروز میکند، نامیده می شود. این بدان معنی است که فرد ممکن است در جایی که از منطقه واقعی زخم دور است، درد داشته باشد.
طبق گفته کلینیک مایو، نزدیک به ۷۵ درصد افرادی که دچار زخم معده یا دوازدهه هستند علائمی ندارند. در واقع، این زخم ها به ندرت باعث علائم شدید می شوند.
علائم شدید عبارتند از:
- خون در مدفوع یا مدفوعی که تیره یا قیری به نظر برسد.
- تنفس دشوار
- احساس ضعف یا از دست دادن هوشیاری
- استفراغ خونی
در صورت داشتن احساس درد معده و هر یک از علائم بالا، به پزشک اورژانس مراجعه کنید.
علت بروز زخم ها چیست؟
باکتری هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori)
هلیکوباکتر پیلوری شایع ترین علت زخم معده و دوازدهه است. این باکتری بر مخاطی که از معده و روده کوچک شما محافظت می کند و اجازه می دهد اسید معده فعالیت کند، آسیب وارد میکند. طبق گفته موسسه ملی دیابت و بیماریهای گوارشی ژل هیدروسرب و کلیوی (NIDDK)، حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از آمریکایی ها باکتری هلیکوباکتر پیلوری را دریافت می کنند.
مشخص نیست که چگونه این باکتری گسترش می یابد، اما محققان معتقدند که این باکتری عمدتا از طریق مواد غذایی، آب و قاشق یا دیگر وسایل آلوده منتقل میشود. افرادی که هلیوکوباکتری پیلوری را حمل می کنند، نیز می توانند از طریق تماس مستقیم این باکتری را گسترش دهند.
بسیاری از افراد در دوران کودکی دچار این عفونت باکتریایی میشوند، اما این باکتری به ندرت زخم معده ایجاد میکند. در واقع، اکثر افراد تا زمانیکه بزرگتر میشوند علائمی مشاهده نمیکنند، یا اصلا علائمی در آنها بروز نمیکند.
داروها
افراد مبتلا به داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSADIDها) مانند داروهای آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم بیشتر احتمال دارد که زخم معده ایجاد کنند. NSAID ها می توانند باعث تخریب و آسیب به پوشش معده و روده شما شوند. استامینوفن یا تیلنول در این فهرست گنجانده نشده اند.
سایر بیماری ها
یک بیماری نادر شناخته شده موسوم به سندرم زولینگر-الیسون می تواند زخم معده و دوازدهه ایجاد کند. این بیماری تومورهای سرطانی و غیر سرطانی را در معده و دوازدهه گسترش می دهد.
چه کسانی بیشتر احتمال دارد به این زخم ها مبتلا شوند؟
در حالی که پزشکان اغلب NSAID ها را برای بیماری هایی مانند آرتریت یا التهاب مفصل توصیه می کنند، NSAID ها می توانند خطر ابتلا به زخم معده را افزایش دهند.
سایر عوامل خطر شناخته شده برای افزایش خطر ابتلا به زخم معده و دوازدهه عبارتند از:
- داشتن سن ۷۰ سال یا بیشتر
- مصرف نوشیدنی های الکلی
- سابقه زخم های پپتیک
- سیگار کشیدن
- استرس بدون درمان
غذاهای پماد مدی هانی تند و پرادویه، خطر ابتلا به زخم را افزایش نمی دهند اما می توانند معده شما را بیشتر تحریک کنند. داروهای دیگر که ممکن است خطر ابتلا به زخم معده و دوازدهه را افزایش دهند عبارتند از:
- آلندرونات (Fosamax)
- ضد انعقادها
- رزیدرونات (Actonel)
- مهارکننده های بازجذب انتخابی سروتونین (SSRI)
پزشک شما چگونه زخم ها را تشخیص می دهد؟
پزشک شما با پرسیدن سوالاتی در مورد سابقه پزشکی و علائم شما شروع خواهد کرد. پزشک خود را در مورد زمان شروع احساس علائم و ناحیه ای که درد دارید، مطلع نمایید. زخم معده و دوازدهه باعث درد در قسمت های مختلف شکم شما می شود. اگر پزشک شما مظنون به زخم باشد، معمولا با چندین آزمون تشخیص خود را تایید میکند.
اگر پزشک گمان کند که باکتری هلیکوباکتر پیلوری ممکن است عفونت را ایجاد کرده باشد، آزمایشات زیر می توانند این احتمال را تأیید یا رد کنند:
- آزمایش خون: وجود برخی از سلولهای مبارز با عفونت می تواند به این معنی باشد که شما مبتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری هستید.
- کشت مدفوع: نمونه مدفوع برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال می شود. در صورت وجود، باکتری های هلیکوباکتری پیلوری، طی چند روز رشد خواهند کرد.
- آزمایش تنفسی اوره: آزمایش تنفسی اوره شامل بلعیدن قرصی حاوی کربن و تنفس در کیسه ای است که به آزمایشگاه ارسال می شود. سطح بالای دی اکسید کربن می تواند وجود هلیکوباکتر پیلوری را نشان دهد.
آندوسکوپی مری، معده و دوازدهه (EGD)
تست EGD شامل قرار دادن ابزاری مخصوص که دارای دوربینی همراه با نور در انتهای آن است، از طریق دهان شما می باشد. دوربین در حین حرکت خود به معده و ابتدای روده کوچک عکس می گیرد. پزشک شما از این تصاویر برای یافتن زخم یا سایر مناطق پانسمان هیدروتک غیر طبیعی استفاده خواهد کرد.
رادیوگرافی دستگاه گوارش فوقانی
پزشک شما همچنین ممکن است یک آزمایش به نام بلع باریم یا رادیوگرافی دستگاه گوارش فوقانی انجام دهد. این آزمایش شامل نوشیدن محلول با مقدار کمی از مواد رادیواکتیو است. پزشک شما سپس چندین اشعه ایکس می گیرد تا ببینید که چگونه محلول در سیستم گوارش شما حرکت می کند. این کار اجازه می دهد تا پزشک به بررسی اشعه ایکس برای وجود هر گونه اختلالات بالقوه در معده بپردازد.
زخم ها چگونه درمان می شوند؟
درمان زخم معده و دوازدهه بستگی به علل و شدت علائم دارد. به عنوان مثال، پزشک شما ممکن است مسدود کننده های گیرنده هیستامین (مسدود کننده های H2) و یا مهارکننده های پمپ پروتون (PPI ها) را برای کاهش میزان اسید و محافظت از دیواره معده تجویز کند.
برای عفونت های هلیکوباکتر پیلوری، پزشک شما آنتی بیوتیک ها و داروهای دیگر را برای پاکسازی باکتری ها تجویز می کند و روند بهبودی را تسریع میبخشد. این داروها عبارتند از: عوامل محافظ مخاطی، که کمک می کنند تا پوشش مخاطی معده شما حفظ شود.
اگر NSAID ها موجب بروز زخم معده شوند، پزشک به شما چگونگی کاهش استفاده از آنها را توصیه خواهد کرد.
اگر زخم به طور فعال خونریزی داشته باشد، پزشک شما می تواند از طریق دستگاه آندوسکوپ در طول پروسه EGD خونریزی را متوقف میکند.
در مواردی که دارو یا درمان آندوسکوپی تاثیری ندارد، پزشک ممکن است عمل جراحی را توصیه کند.
اگر زخم به اندازه ای عمیق باشد که موجب بروز یک سوراخ در دیواره معده یا اثنی عشر شود، وضعیت تبدیل به یک مورد اورژانس پزشکی میشود و در اغلب موارد برای رفع مشکل نیاز به جراحی خواهد بود.
چشم انداز چنین زخم هایی چطور است؟
در صورت عدم قیمت تندروت پلاس درمان، زخم معده یا دوازدهه می تواند به یک مشکل جدی تبدیل شود، به ویژه اگر علائمی که در بالا ذکر شد داشته باشید.
شایعترین عوارض زخم عبارتند از:
- خونریزی زخم فراتر از معده و روده کوچک پیش رفته است و رگ های خونی آنجا را پاره کرده است
- سوراخ زخم پوشش و دیواره معده را پاره کرده است و این مسئله موجب شده است باکتری ها، اسید و مواد غذایی وارد دیواره شوند
- پریتونیت التهاب و عفونت حفره شکمی ناشی از سوراخ، ایجاد شده است
- انسداد بافت اسکار یا جای زخم میتواند در نتیجه زخم ها ایجاد شود و مانع عبور مواد غذایی از معده یا دوازدهه شود
اگر علائم مربوط به زخم معده یا دوازدهه دارید، مهم است که تحت درمان قرار گیرید.
در برخی موارد زخم معده می تواند خطر ابتلا به سرطان و توده غیر سرطانی را افزایش دهد. زخمهای دوازدهه معمولا با سرطان ارتباط ندارند.
پزشک شما بعد از چند هفته درمان EGD را تکرار می کند تا تأیید کند که زخم ها بهبود یافته اند. اما بیشتر موارد زخم معده و دوازدهه با گذشت زمان و درمان بر طرف خواهند شد.
آیا زخم معده و دوازدهه می تواند پیشگیری شود؟
در صورت مصرف NSAID ها، می توانید خطر ابتلا به زخم را با کاهش مصرف NSAID ها یا تغییر در داروهای دیگر کاهش دهید.
روشهای دیگر پیشگیری عبارتند از:
- در صورت نیاز به مصرف NSAID ها، NSAID ها را همراه با غذا یا داروهایی که از معده شما محافظت می کنند، مصرف کنید.
- از مصرف نوشیدنی های الکلی و کافئین پرهیز کنید یا مصرف آنها را محدود کنید. آنها ممکن است علائم شما را بدتر کنند.
- از سیگار کشیدن اجتناب کنید، زیرا ممکن است روند بهبودی را کند سازد.
- در صورت تجویز، تمام آنتی بیوتیک های خود را برای عفونت هلیکوباکتر تندروت پلاس پیلوری مصرف کنید. در صورت عدم مصرف کل مقدار تجویز شده، عفونت ممکن است عود کند.
- اقداماتی برای کاهش استرس در زندگی خود انجام دهید. از خواب بیشتر گرفته تا صرف زمانی برای انجام کاری که از آن لذت می برید (مطالعه، ورزش، و یا نوشتن مقاله در مجله)، کاهش استرس می تواند از بدتر شدن زخم معده و دوازدهه جلوگیری کند.
منبع