• آشنائی کامل با بیماری سالک
بیماری لیشمانیوز جلدی (سالک) به عنوان یک معضل سازمان جهانی بهداشت مطرح است. این بیماری در بیش از 80 کشور جهان رخ می دهد. ایران یکی از 7 کانون مهم لیشمانیوز است و اصفهان، قم، کاشان، کرمان، شیراز، بوشهر، مشهد ، زاهدان و بندر عباس از مهمترین کانونهای درگیر محسوب می شوند
• بیماری سالک چیست ، چه اهمیتی دارد و محل آن در کجاست؟
سالک یک بیماری پوستی تقریبا کم خطر است که بر اثر ورود انگل تک سلولی به نام «لشمانیا» به بدن ایجاد می شود. اگرچه این بیماری بندرت باعث به مخاطره افتادن زندگی می شود، ولی اثر زخم هایی که ایجاد می کند، تا پایان عمر روی پوست باقی می ماند. و یک بیماری پوستی مشترک بین انسان و تعدادی از حیوانات از جمله جوندگان و سگ می باشد. این بیماری با ایجاد یک برآمدگی قرمز رنگ مشخص می شود و سپس به یک توده کوچک سفت و کبود رنگی تبدیل می شود و در صورت عدم درمان مناسب زخمی شده و از خود جوشگاه بد شکلی به جای می گذارد که به زیبایی فرد لطمه می زند و باعث اثرات روانی بر فرد می شود. بیماری لیشمانیوز جلدی (سالک) به عنوان یک معضل سازمان جهانی بهداشت مطرح است. این بیماری در بیش از 80 کشور جهان رخ می دهد. ایران یکی از 7 کانون مهم لیشمانیوز است و اصفهان، قم، کاشان، کرمان، شیراز، بوشهر، مشهد ، زاهدان و بندر عباس از مهمترین کانونهای درگیر محسوب می شوند
متاسفانه این زخم ها در بسیاری موارد روی گونه یا وسط بینی ایجاد می شود که ظاهر افراد را تحت تاثیر قرار می دهد. انگل «لشمانیا» بعد از ورود به خون، وارد سلول های دفاعی بدن شده و آنجا تکثیر می شود، سپس آن سلول را پاره کرده و در خون پخش می شود تا سلول های دیگر را مورد تهاجم قرار دهد. زخم ها معمولادر مناطق باز بدن ایجاد می شوند، یعنی محل هایی که پشه نیش خود را وارد کرده و انگل های زیادی را به داخل بافت آن قسمت ریخته است.
وقتی پشه خاکی با گزش پاها یا دست ها در این مناطق ایجاد زخم می کند، باعث خوشحالی است، زیرا بیمار ایمنی پیدا می کند و سال های بعد، صورتش از گزند زخم سالک در امان خواهد بود. زخم سالک معمولابی درد و بی حس بوده و نمایی شبیه یک آتشفشان با مرکز فرورفته دارد که اگر تمیز نگه داشته شود، پس از حدود 2 تا 6 ماه کاملاخوب می شود و البته جایش می ماند.
• چرا سالک یک بیماری جدی است؟
ضایعه سالک ب شکل یک زخم بد شکل ممکن است برای بیشتر از یکسال باقی بماند. این موضوع ممکن است اثرات روانی در بیمار حتی پس از بهبودی را به دنبال داشته باشد. در برخی موارد با تهاجم به پلک و بینی ممکن است موجب ایجاد ضایعه ماندگار در چهره و یا تغییر شکل شدید در بیمار شود. همچنین ایجاد عفونت ثانویه با باکتری‌ها، ممکن است عوارض شدیدی را ایجاد کند.
• لطفا بفرمائید که اشکال کلینیکی این بیماری چیست؟
در ایران 2 نوع از این بیماری وجود دارد که توسط 2 گونه انگل ایجاد می شود. نوع خشک یا شهری و نوع مرطوب یا روستایی.
√سالک خشک یا شهری که توسط گونه انگل لیشمانیا تروپیکا ایجاد می شود. در این نوع پس از یک دوره کمون بیش از دو ماه، ندول کوچکی درمحل گزش به رنگ قرمز قهوه ای ظاهر می شود و بتدریج طی 6 ماه بزرگتر می شود و معمولا در مرکز آنها زخم سطحی ایجاد می شود و دلمه می بندد. در صورت عدم درمان معمولا طی 12-8 ماه ضایعه روبه بهبودی می رود و از خود جوشگاه به جای می گذارد دوره زمانی این نوع سالک از نوع مرطوب طولانی تر است.
√سالک مرطوب یا روستایی توسط گونه لیشمانیا ماژور ایجاد می شود. در این بیماری پس از دوره کمون کمتر از دو ماه در محل گزش دانه جوش مانندی ایجاد می شود. طی 3-2 ماه زخم بزرگتر شده و گاهی اطراف آن ندول های کوچک و متعدد ظاهر می شود که از عوارض این بیماری محسوب می شود. گاهی ممکن است انگل از طریق مسیر لنفاتیک گسترش پیدا کند. بهبود معمولا طی 6-2 ماه دیده می شود و جوشگاهی از آن باقی می ماند.
•در مورد ناقل بیماری توضیح بیشتری بفرمائید.
ناقل بیماری سالک پشه هایی از خانواده فلبوتوموس هستند که حشرات کوچک و کرک داری به رنگ زرد یا خاکستری و به طول 3-2 میلی متر بوده و دارای بالهای شفاف می باشد. این حشرات به علت جسم کوچک، رنگ خاکی و پرواز کوتاه اکثرا از نظر مخفی بوده، از خون انسان و حیوانات تغذیه می کنند. ارتفاع پرواز پشه خاکی معمولا 2-1/5 متر است ولی در موارد استثنایی تا ارتفاع 7 متری هم می تواند پرواز کند. فعالیت پشه در نواحی معتدل در فصول گرم است و از خرداد تا شهریور ماه حداکثر فعالیت را دارد. پشه های خاکی معمولا روزها بی حرکت بوده و در نقاط تاریک مخفی می شوند و معمولا هنگام اول شب فعال شده و در اواخر شب به تدریج از فعالیت آنها کاسته می شود. فقط پشه ماده جهت تخم ریزی احتیاج به خونی دارد و جنس نر از شیره گیاهان استفاده میکند. نیش این حشرات دردناک است و متعاقب گزش خارش بروز می کند ولی بعد از گزشهای متعدد و متوالی فرد به آن عادت کرده و چندان احساس خارش نمی کند. این پشه در موقع نشستن بالهای خود را به شکل عدد 7 نگه می دارد و به صورت جهشی پرواز می کند.
•در مورد گستردگی بیماری در ایران و جهان توضیح بیشتری بفرمائید.
مناطق آلوده ایران، استانهای اصفهان، کرمان، خراسان، فارس، خوزستان، یزد، ایلام، کرمانشاه، بلوچستان و تهران را می توان نام برد که اکثرا از نوع روستایی هستند. در اصفهان شمال و شمال شرق و شرق اصفهان بیشتر درگیر هستند (اطراف زاینده رود ، پایگاه هشتم شکاری ، باغ پرندگان و ....) و مشهد ( ترقبه و شاندیز ) وکیل آباد (شهری) منطقه سرافرازان و شهرک نوده آب و برق و ... هم اکنون در قصر شیرین استان کرمانشاه همه گیر شده است و سالیانه 10 تا 20 هزار مورد زخم جدید گزارش شده است.
•تشخیص این بیماری به چه صورتی است و چه کسانی باید به این بیماری شک کنند؟
تشخیص این بیماری با گرفتن نمونه از مواد موجود در زخم سالک انجام می شود و سپس با رنگ آمیزی مخصوص، انگل لیشمن بر روی لام مشاهده می شود. در صورت مشاهده هر زخمی که بیشتر از یک هفته طول بکشد، باید به پزشک مراجعه کرد.
•همانطور که فرمودید این بیماری در صورت عدم درمان جوشگاه بدشکلی بر جای می گذارد. درمان این بیماری چیست؟
شاید کمتر بیماری را بتوان نام برد که به اندازه سالک درمان های مختلفی برای آن پیشنهاد شده باشد. روشهای درمان معمول در درمان سالک،
√داروهای گیاهی : معمولا داروهای فراوانی در عطاریهای اصفهان و مشهد و چندین شهر دیگر برای سالک موجود است که همه ترکیبی هستند اعم از ترکیب گیاهی و یا گیاهی با شیمیایی . وهیچکدام تاکنون و بر حسب سابقه کاری ما در زمینه سالک ، کارگشا نبودند . چرا که پشه های سالک و زخم باقی مانده از آنها به مروز زمان نیز تغییر می کنند و هر داروئی برای هر زخمی جوابگو نیست . لذا در مناطقی که بصورت سریع این بیماری پخش میشود عده ای سودجو نیز سریعا اقدام به توزیع داروهائی با فرمولهای دلبخواهی میکنند و هیچگونه نظارتی نیز به آنها نمیشود .
منبع : salak.persianblog
