انواع سرطان خون، علائم و راههای درمان هرکدام
سرطان خون بر سلول‌های خونی تأثیر می‌گذارد و مغز استخوان که یک بافت اسفنجی درون استخوان و محل تولید سلول‌های خونی است را مورد هدف قرار می‌دهد؛ این بیماری در انواع مختلف و با علائم گوناگون ظهور می‌کند.
دکتر زخم| سرویس سلامت – اکثر انواع سرطان خون یا به اصطلاح پزشکی سرطان هماتولوژیک از مغز استخوان که مقر تولید خون است، آغاز می‌شود. سرطان خون زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های غیرطبیعی خون بیش از حد رشد کرده و عملکرد سلول‌های طبیعی خون که عمدتاً مبارزه با عفونت‌ها و تولید سلول‌های جدید است را مختل نمایند. سرطان خون انواع مختلفی دارد و نام آن‌ها با توجه به محل شیوع (مغز استخوان یا غدد لنفاوی) و نوع سلولی که از آن منشعب می‌شوند، انتخاب می‌شود. دسته‌بندی دیگر این بیماری بنا بر سرعت رشد آن در بدن است؛ اگر سرعت رشد سلول‌های غیرطبیعی زیاد باشد، سرطان خون حاد و اگر رشد سلول‌ها آرام آرام شکل بگیرد، با سرطان خون مزمن مواجه خواهیم بود. در این مقاله به معرفی انواع مختلف سرطان خون و راههای مقابله با هرکدام خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
در این مطلب می‌خوانید:
- انواع سرطان خون، نگاه کلی
- تفکیک انواع سرطان خون و راههای مقابله و درمان
- سرطان خون لوسمی (Leukemia)
- سرطان خون لنفوم (lymphoma)
- سرطان خون میلوما (Myeloma)
- کدام نوع سرطان خون خطرناک‌تر است؟
انواع سرطان خون، نگاه کلی
سه نوع اصلی بیماری سرطان خون عبارت است از لوسمی، لنفوم و میلوما:
۱. لوسمی
منشا سرطان خون لوسمی در خون و در مغز استخوان است؛ این سرطان زمانی رخ می‌دهد که با تولید بیش از حد گلبول‌های سفید غیرطبیعی، توانایی مغز استخوان در ساخت گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها مختل می‌شود.
۲. لنفوم
سرطان خون لنفوم (هوچکین و غیرهوچکین)، در سیستم لنفاوی و از درون سلول‌هایی به نام لنفوسیت گسترش اعصاب می‌یابد، کار این سلول‌ها مبارزه با عفونت‌هاست و بدین ترتیب به سیستم ایمنی بدن ضربه وارد می‌شود. لنفوم هوچکین با حضور یک لنفوسیت غیرطبیعی به نام سلول رید - اشتنبرگ (Reed-Sternberg) تشخیص داده می‌شود.
۳. میلوما
نوعی سرطان خون که در سلول‌های پلاسمائی گسترش می‌یابد و با ممانعت از تولی آنتی‌بادی‌ها، در عملکرد سیستم ایمنی بدن اختلال ایجاد می‌کند.
بیشتر بخوانید: نشانه‌ها و علائم سرطان خون چیست؟ (معرفی ۹ نشانه مهم)
تفکیک انواع سرطان خون و راههای مقابله و درمان
۱. سرطان خون لوسمی (Leukemia)
انواع سرطان خون لوسمی به تفکیک حاد یا مزمن بودن و لنفوسیتی یا میلوئیدی بودن عبارت‌اند از:
- لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL): لوسمی لنفوسیتی حاد از برخی گلبول‌های سفید جوان به نام لنفوسیت‌ها در مغز استخوان آغاز می‌شود؛ این سرطان بیشتر در کودکان شایع است.
- لوسمی میلوئیدی حاد (AML): این نوع سرطان از برخی گلبول‌های سفید جوان به نام گرانولوسیت‌ها یا مونوسیت‌ها در مغز استخوان گسترش می‌یابد و بیشتر افراد مسن را هدف قرار می‌دهد. شیمی درمانی اصلی‌ترین راه درمان و پس از آن پیوند مغز استخوان یا پیوند سلول‌های بنیادی از دیگر درمان‌های رایج است.
- لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL): نوعی سرطان خون که بر خون و مغز استخوان تأثیر می‌گذارد.
- لوسمی میلوئیدی مزمن (CML): نوعی سرطان خون که بر خون و مغز استخوان تأثیر می‌گذارد.
علائم سرطان خون لوسمی حاد
علائم این بیماری عبارت‌اند از:
- ضعف عمومی بدن
- احساس خستگی
- درجه حرارت بالا (تب)
- عفونت‌های مکرر
- کبودی یا خونریزی راحت
- کاهش وزن
- تورم غدد لنفاوی
- درد در استخوان یا مفاصل
- احساس نفس تنگی (نفس نفس زدن)
- احساس سیری و پر بودن شکم
- پوست رنگ‌پریده
درمان اصلی سرطان خون لوسمی حاد
درمان اکثر مبتلایان این بیماری به محض تشخیص آغاز می‌شود. درمان اصلی این نوع سرطان شیمی درمانی است و سایر راههای درمانی عبارت‌اند از:
- استروئیدها
- داروهای نمایندگی شرکت لوهمن روشه ضد سرطانی
- رادیوتراپی
- پیوند سلول‌های بنیادی یا مغز استخوان
در صورت ابتلا به عفونت یا تمایل به راههای درمانی با عوارض جانبی کمتر، راههای درمانی زیر پیش روی بیمار خواهد بود:
- داروهای ضدبیماری
- مسکن‌ها
- انتقال خون یا پلاکت
- داروهایی برای محافظت از کلیه‌ها
- آنتی‌بیوتیک‌ها
- دریافت مایعات برای هیدراته ماندن بدن
عوامل خطرساز سرطان خون لوسمی حاد
- قرار گرفتن در معرض تشعشع یونیزه
- قرار گرفتن در معرض بنزن
- سیگار کشیدن
- ژنتیک
- سابقه‌ی شیمی درمانی
- ویروس‌ها
- کار در زمینه‌ی الکترومغناطیس
- قرار گرفتن در معرض بوی رنگ
- سیستم ایمنی ضعیف
علائم سرطان خون لوسمی مزمن
- تورم غدد لنفاوی، تورم طحال
- کاهش وزن
- عفونت‌هایی که خوب نمی‌شوند
- کم خونی
- خونریزی یا کبودی راحت
- درد استخوان و تعریق شبانه
درمان سرطان خون لوسمی مزمن
همان‌طور که گفته شد، شیمی درمانی راه اصلی درمان این نوع سرطان است. اگر سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده شود، ممکن است پزشک با رادیوتراپی غدد لنفاوی متورم را کوچک کند و یا با جراحی طحال متورم را بردارد و اگر بیماری در مراحل پیشرفته تشخیص داده شود، پزشک در کنار شیمی درمانی دارویی به نام ریتوکسیماب را تجویز خواهد کرد.
عوامل خطرساز سرطان خون لوسمی مزمن
- سابقه‌ی خانوادگی
- کار در زمینه الکترومغناطیس
- سیستم ایمنی ضعیف
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی و تشعشعات
بیشتر بخوانید: عفونت خون (سپسیس) چیست؟ + علائم و راه های درمان عفونت خون
۲. سرطان خون لنفوم (lymphoma)
این سرطان به سیستم لنفاوی بدن مربوط است. لنفوم‌ها در گلبول‌های سفید به نام لنفوسیت‌ها شروع می‌شوند و دو نوع اصلی آن‌ها عبارت است از:
- لنفوم هوچکین
- لنفوم غیرهوچکین
علائم پانسمان نقره برای سوختگی سرطان خون لنفوم
- تورم دردناک در نواحی گردن، زیر بغل و کشاله ران
- تعریق شدید، مخصوصاً در شب
- درجه حرارت بالای بدن بدون دلیل، اغلب در طول شب
- کاهش وزن در مدت زمان کوتاه علی‌رغم خوب غذا خوردن
- خارش پوست
- سرفه یا تنگی نفس
- درد شکم
- فشار اعصاب
- تورم در بازو یا پا با انسداد جریان مایع لنفاوی در بدن
- زردی پوست و چشم‌ها (بیماری زردی) با انسداد جریان صفرا از کبد
درمان سرطان خون لنفوم
درمان این نوع سرطان خون به مسائل مختلف از قبیل مرحله سرطان، وجود یا عدم وجود تب، تعریق و کاهش وزن و تناسب اندام فرد بستگی دارد. در حالت کلی راههای درمان اصلی سرطان لنفوم عبارت‌اند از:
- رادیوتراپی
- شیمی درمانی
- استروئیدها
- شیمی درمانی با دوز بالا به همراه سلول‌های بنیادی یا پیوند مغز استخوان
از جراحی به عنوان یک راه درمان برای سرطان لنفوم استفاده نمی‌شود؛ اما ممکن است برای بررسی سلول‌های لنفوم، پزشک معالج یک غده لنفاوی را طی یک عمل راحی از بدن بیمار خارج کند.
نکته: شیمی درمانی و رادیوتراپی برای به طور بالقوه بر باروری بیمار تأثیر می‌گذارند؛ پیش از آغاز درمان حتماً با پزشک در مورد گزینه‌های پیش رو صحبت کنید.
عوامل خطرساز سرطان خون لنفوم
- سن و جنسیت
- سیستم ایمنی ضعیف
- سابقه‌ی سرطان لنفوم
- ویروس اپشتن بار (EBV)
- سابقه خانوادگی
- اضافه وزن
- سیگار
۳. سرطان خون میلوما (Myeloma)
سرطان میلوما به سلول‌های پلاسمای خون که وظیفه‌ی تولید آنتی‌بادی‌های بدن را به عهده دارند، حمله می‌کند. زمانی که سلول‌های پلاسما سرطانی شده و به میلوما تبدیل شوند، روند تولید آنتی‌بادی‌های طبیعی مختل می‌شود و بدن بیش از پیش در معرض ابتلا به عفونت‌ها خواهد بود. علاوه بر آن، سرطان میلوما به کلیه‌ها و بافت استخوان آسیب می‌زند.
علائم پیکو اسمیت اند نفیو سرطان خون میلوما
مهم‌ترین علائم و نشانه‌های میلوما عبارت‌اند از:
- درد استخوان؛ غالباً در ناحیه کمر، باسن یا دنده‌ها
- شکستگی استخوان
- خستگی، تنگی نفس و ضعف که همگی از علائم کم‌خونی هستند
- عفونت زیاد و ماندگار
- احساس بیماری (حالت تهوع) و از دست دادن اشتها
- فشردگی طناب نخاعی - میلوما می‌تواند با شکستن استخوان‌های ستون فقرات، به نخاع فشار وارد کند
- احساس تشنگی، تکرر ادرار، سردرگمی و خواب آلودگی که همگی از علائم سطح بالای کلسیم خون هستند.
درمان سرطان خون میلوما
پزشک روند درمان را تا زمانی که علائم سرطان در فرد ظهور نکرده باشند، آغاز نخواهد کرد؛ اما بیمار تحت نظارت مستقیم و نزدیک قرار می‌گیرد. پس از ظهور علائم بسته به نوع علائم، پیشرفت سرطان و نتایج حاصل از آزمایش خون و مغز استخوان، یکی از راههای شیمی درمانی، درمان بیولوژیکی یا استفاده از استروئیدها انتخاب می‌شود.
عوامل خطرساز سرطان خون میلوما
- سن
- بیماری گاموپاتی مونوکلونال با اهمیت نامشخص (MGUS)
- سابقه خانوادگی
- سیستم ایمنی ضعیف (راهکار)
- برخی از شرایط پزشکی
- وزن زیاد
- سابقه‌ی قرار گرفتن در معرض تشعشعات
- جنسیت
کدام نوع سرطان خون خطرناک‌تر است؟
بنابر مطالعات انجام شده، لوسمی خطرناک‌ترین و مرگبارترین نوع سرطان خون است که به بافت‌های خونساز بدن مثل مغز استخوان و سیستم لنفاوی حمله می‌کند. در بین سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۷، ۴۱ هزار نفر جان خود را بر اثر سرطان خون لوسمی حاد از دست دادند. بعد از لوسمی، خطرناک‌ترین نوع سرطان، لنفوم است که در این دسته، سرطان خون لنفوم غیرهوچکین مرگبارتر از سرطان خون لنفوم هوچکین است. سرطان خون میلوما به لحاظ خطرناک بودن در انتهای این دسته‌بندی قرار می‌گیرد.
کلام آخر
در کنار موارد ذکر شده، برخی از بیماری‌ها مثل نئوپلاسم بیش‌تکثیری مغز استخوان، میلوفیبروز، ﻟﻮﺳﻤﯽ ﻣﯿﻠﻮﻣﻮﻧﻮﺳﯿﺘﯿﮏ ﺟﻮاﻧﺎن، سندرم‌های میلوودیپلاسمی و ... نیز وجود دارند که در صورت پیشرفت به سرطان خون منجر می‌شوند. با شناخت این موارد و آگاهی کامل از علائم انواع سرطان خون، این بیماری خطرناک را در مراحل اولیه شناسایی و روند پانسمان کل اکتیو درمان را آغاز کنید. نظرات و پیشنهادات خود در این زمینه را با ما و همراهان ستاره به اشتراک بگذارید. در صورتیکه کودکتان مبتلا به این بیماری خطرناک شده است، نگاهی به مطلب علائم و درمان سرطان خون در کودکان نیز بیاندازید.