![سندرم زخم مقعد و درمان آن](https://iran-clinic.com/wp-content/uploads/2017/01/111.png)
مقعد نیز مثل هر جای دیگری از بدن ممکن است دچار زخم و التهاب شود، با این تفاوت که تمام زخمهای درون رودهای نمیتوانند همانند زخمهای سطح پوست ایجاد درد و ناراحتی کنند تا فرد به سرعت متوجه وجود آن شود. بسته به محلی از مقعد که زخم ایجاد شده فرد احساس درد و در موارد شدید خونریزی خواهد کرد. زخم ایجاد شده درون دیوارهها و خروجی مقعد میتواند علتهای بسیاری داشته باشد. توجه به مکانیزم به وجود آورندهی زخم، بیماری و مشکلات متفاوتی برای فرد به وجود میآید. در ادامه به بحث در مورد هر یک از انواع زخم مقعدی میپردازیم.
زخم شقاق مقعد
شقاق مقعد و زخم مقعد دردناک ناشی از آن به صورت یک ترک یا پارگی و زخم خطی در غشای مخاطی از اسفنکتر مقعد به سمت کانال و اطراف مقعد گسترش مییابد. شکاف ممکن است عود کند و در نهایت به زخم مقعد یا رکتوم تبدیل شود. زخم ناشی از شقاق مقعد ممکن است منجر به مرگ بافت داخل مقعدی (نکروز) و پوستهریزی بافت آسیب دیدهی درون مقعد شود. شقاقهای عمیق مربوط به اسفنکتر داخلی مقعد در زخم شدن و تنگی مقعد نقش دارند.
گاهی اوقات ترک ناشی از شقاق مقعد در مراحل ابتدایی ایجاد نسبتاً جزئی است و قبل از عمقی شدن و درگیر کردن لایههای زیرین دیوارهی مقعد خود به خود با طی چند هفته رعایت اصول بهداشتی و تغذیهای بهبود مییابد. اما در برخی از موارد، بیماری به تدریج بدتر خواهد شد و نه تنها با تهاجم به عمق لایههای زیرین آسیب بیشتری به بافت پوششی مقعد میرساند، بلکه با ایجاد گرفتگی دردناک در اسفنکتر مقعد منجر به کاهش جریان خون (ایسکمی) به منطقه آسیب دیده خواهد شد. کم شدن جریان خون در زخم ایجاد شده میتواند بهبود آن را به تأخیر بیاندازد.
با پیشرفت بیماری شقاق مقعد و مزمن شدن آن اوضاع کمی بدتر خواهد شد. زیرا بیمار وارد یک سیکل معیوب خواهد شد، بدین صورت که از ترس درد شدید هنگام عبور مدفوع از روی زخم، از رفتن به دستشویی خودداری میکند و با به تأخیر انداختن اجابت مزاج خود باعث تشدید یبوست میشود. هر بار عبور مدفوع سفت از روی زخم مقعد آن را خراشیده و بدتر خواهد کرد.
شقاق مقعد با احتمال بیشتری در افراد جوان و میانسال و هر دو جنس رخ میدهد. زنانی که سابقهی زایمان طبیعی داشتهاند به دلیل زور زدن بیش از حد در زایمانهای سخت، بیشتر در معرض خطر ابتلا به زخم شقاق مقعد هستند. به دلایل ناشناخته، شقاق مقعد در طول دوره شیرخوارگی رایج است و در حدود ۸۰ درصد از نوزادان در طول سال اول زندگی رخ میدهد. افراد مسن نیز مستعد ابتلا به شقاق مقعد به دلیل کاهش جریان خون به منطقه آنورکتال و مقعدی است. اطلاعات بیشتر با مراجعه به مقالهی بیماری شقاق یا فیشر مقعدی چیست؟.
گاهی اوقات ترک ناشی از شقاق مقعد در مراحل ابتدایی ایجاد نسبتاً جزئی است و قبل از عمقی شدن و درگیر کردن لایههای زیرین دیوارهی مقعد خود به خود با طی چند هفته رعایت اصول بهداشتی و تغذیهای بهبود مییابد. اما در برخی از موارد، بیماری به تدریج بدتر خواهد شد و نه تنها با تهاجم به عمق لایههای زیرین آسیب بیشتری به بافت پوششی مقعد میرساند، بلکه با ایجاد گرفتگی دردناک در اسفنکتر مقعد منجر به کاهش جریان خون (ایسکمی) به منطقه آسیب دیده خواهد شد. کم شدن جریان خون در زخم ایجاد شده میتواند بهبود آن را به تأخیر بیاندازد.
با پیشرفت بیماری شقاق مقعد و مزمن شدن آن اوضاع کمی بدتر خواهد شد. زیرا بیمار وارد یک سیکل معیوب خواهد شد، بدین صورت که از ترس درد شدید هنگام عبور مدفوع از روی زخم، از رفتن به دستشویی خودداری میکند و با به تأخیر انداختن اجابت مزاج خود باعث تشدید یبوست میشود. هر بار عبور مدفوع سفت از روی زخم مقعد آن را خراشیده و بدتر خواهد کرد.
شقاق مقعد با احتمال بیشتری در افراد جوان و میانسال و هر دو جنس رخ میدهد. زنانی که سابقهی زایمان طبیعی داشتهاند به دلیل زور زدن بیش از حد در زایمانهای سخت، بیشتر در معرض خطر ابتلا به زخم شقاق مقعد هستند. به دلایل ناشناخته، شقاق مقعد در طول دوره شیرخوارگی رایج است و در حدود ۸۰ درصد از نوزادان در طول سال اول زندگی رخ میدهد. افراد مسن نیز مستعد ابتلا به شقاق مقعد به دلیل کاهش جریان خون به منطقه آنورکتال و مقعدی است. اطلاعات بیشتر با مراجعه به مقالهی بیماری شقاق یا فیشر مقعدی چیست؟.
علت زخم شقاق مقعد
شکاف اولیه از یک آسیب مستقیم درون کانال مقعد ایجاد میشود و گاهی اوقات با عبور یک مدفوع بزرگ و سخت یا اسهال شدید اتفاق میافتد. ولی شکاف ثانویه میتواند از بیماریهای زمینهای مانند التهاب دیوارهی پوششی مقعد (پروکتیت)، بیماری التهابی روده (بیماری کرون، کولیت اولسراتیو)، لوسمی یا سرطان نشأت بگیرد.
شقاق مقعد همچنین ممکن است با رژیم غذایی کم فیبر از طریق تشدید یبوست، اختلالات فیزیکی (هیپرتروفی) در اسفنکتر مقعد داخلی و مقاربت جنسی مقعدی مرتبط باشد. همچنین وارد کردن هر جسم خارجی درون مقعد هم میتواند باعث ایجاد شکاف و زخم در آن شود.
حدود ۹۰ درصد از شقاقهای مقعدی در قسمت عقبی دیوارهی مقعد و درست در خط وسط آن از دریچهی مقعد به سمت کانال ایجاد میشوند. پارگی دیوارهی جلویی مقعد در زنان شایعتر است و معمولاً ده درصد شکافههای جلویی در آنها به دلیل زایمان رخ میدهد. این آمار در حالی است که شیوع شقاق دیواره جلویی در مردان تنها یک در صد میباشد. حدود دو درصد از تمام موارد شقاق مقعدی در دیوارهی قدامی و خلفی در طول خط وسط کانال مقعد با هم رخ میدهد. هنگامی که زخم مقعد از الگوی خط مستقیم پیروی نکند ممکن است یک علت زمینهای مانند بیماری مسری جنسی مطرح شود. اطلاعات بیشتر با مراجعه به مقالهی علل بیماری شقاق یا فیشر مقعد.
شقاق مقعد همچنین ممکن است با رژیم غذایی کم فیبر از طریق تشدید یبوست، اختلالات فیزیکی (هیپرتروفی) در اسفنکتر مقعد داخلی و مقاربت جنسی مقعدی مرتبط باشد. همچنین وارد کردن هر جسم خارجی درون مقعد هم میتواند باعث ایجاد شکاف و زخم در آن شود.
حدود ۹۰ درصد از شقاقهای مقعدی در قسمت عقبی دیوارهی مقعد و درست در خط وسط آن از دریچهی مقعد به سمت کانال ایجاد میشوند. پارگی دیوارهی جلویی مقعد در زنان شایعتر است و معمولاً ده درصد شکافههای جلویی در آنها به دلیل زایمان رخ میدهد. این آمار در حالی است که شیوع شقاق دیواره جلویی در مردان تنها یک در صد میباشد. حدود دو درصد از تمام موارد شقاق مقعدی در دیوارهی قدامی و خلفی در طول خط وسط کانال مقعد با هم رخ میدهد. هنگامی که زخم مقعد از الگوی خط مستقیم پیروی نکند ممکن است یک علت زمینهای مانند بیماری مسری جنسی مطرح شود. اطلاعات بیشتر با مراجعه به مقالهی علل بیماری شقاق یا فیشر مقعد.
تشخیص زخم شقاق مقعد
شکایتهای شایع بیماران از درد تیز ناحیهی مقعد حین و پس از دفع مدفوع و خارش و سوزش مقعد، خون قرمز روشن بر روی دستمال توالت یا سنگ کف سرویس بهداشتی (در ۷۰ درصد موارد) میتواند به خوبی پزشک را به وجود یک زخم شقاق مقعدی مشکوک کند. به دلیل درد شدید ناشی از زخم مقعد احتمالاً بیمار به راحتی اجازهی معاینه را به پزشک نخواهد داد و گاهی بیحسی موضعی لازم است. گاهی اوقات یک برجستگی از بافت پوست بر روی خروجی مقعد مشاهده خواهد شد که نشانهی شقاق مقعد است. اما ممکن است به دلیل شباهت با برجستگیهای هموروئیدی نیز اشتباه تشخیص داده شود.
گاهی برای تشخیص زخم شقاق مقعد نیاز به استفاده از وسایلی مانند آنوسکوپ است. تست های آزمایشگاهی معمولاً برای زخم شقاق مقعد معمولی در خط وسط کانال مقعد لازم نیست. شکافهای غیر معمول با اشکال عجیب و غریب و خارج از خط وسط نیاز به علتسنجی دقیقتر با کمک انواع آزمایشهای بالینی ویروس نقص ایمنی اکتسابی، عفونت، آلودگی مدفوعی و سرطان دارد. اطلاعات بیشتر با مراجعه به مقالهی معاینه و تشخیص بیماری شقاق یا فیشر مقعد.
گاهی برای تشخیص زخم شقاق مقعد نیاز به استفاده از وسایلی مانند آنوسکوپ است. تست های آزمایشگاهی معمولاً برای زخم شقاق مقعد معمولی در خط وسط کانال مقعد لازم نیست. شکافهای غیر معمول با اشکال عجیب و غریب و خارج از خط وسط نیاز به علتسنجی دقیقتر با کمک انواع آزمایشهای بالینی ویروس نقص ایمنی اکتسابی، عفونت، آلودگی مدفوعی و سرطان دارد. اطلاعات بیشتر با مراجعه به مقالهی معاینه و تشخیص بیماری شقاق یا فیشر مقعد.
درمان زخم شقاق مقعد
شکاف و زخم ایجاد شده اگر در مراحل اولیه ایجاد باشد میتوان آن را با پماد، حمام نشستهی آب گرم، رژیم غذایی حاوی فیبر فراوان و افزایش مصرف مایعات و نرمکنندههای مدفوع (اگر یبوست وجود داشته باشد) طی چهار تا شش هفته درمان کرد و التیام بخشید. امروزه درمانهای دیگری چون تزریق سم بوتولینوم و فلج عضلات به منظور کاهش گرفتگی عضلهی دریچهای مقعد و پماد نیتروگلیسیرین که در خونرسانی بهتر نقش دارد، در موارد شدیدتر زخم شقاق مقعدی به کار گرفته میشود. باید در نظر داشت که هنوز مصرف این نوع پماد به دلیل وجود عوارض جانبی ناخوشایندی چون سردرد و سرگیجه بحث بر انگیز هستند. البته داروهای کمعارضهتری چون داروهای دستهی مسدودکننده کانال کلسیم و پمادهای بیحسی نیز در کاهش علایم و بهبود فرد بیتأثیر نخواهند بود.
وقتی درمانهای دارویی نتیجهبخش نباشد پزشک چارهای جز انجام جراحیهایی تهاجمی به منظور برداشت زخم یا برداشت قسمتی از عضلهی دریچهای مقعد نخواهد داشت. البته در کنار درمان علامتی نباید درمان علل زمینهای شقاق مقعد را نادیده گرفت. اطلاعات بیشتر با مراجعه به مقالههای مرتبط با درمان بیماری شقاق یا فیشر مقعد.
وقتی درمانهای دارویی نتیجهبخش نباشد پزشک چارهای جز انجام جراحیهایی تهاجمی به منظور برداشت زخم یا برداشت قسمتی از عضلهی دریچهای مقعد نخواهد داشت. البته در کنار درمان علامتی نباید درمان علل زمینهای شقاق مقعد را نادیده گرفت. اطلاعات بیشتر با مراجعه به مقالههای مرتبط با درمان بیماری شقاق یا فیشر مقعد.
زخم سیفلیس مقعد
سیفلیس یک بیماری مقاربتی ناشی از باکتری ترپونما پالیدوم است که در صورت عدم درمان کامل و به موقع میتواند عوارض طولانیمدتی بر جا بگذارد. علایم بیماری سیفلیس در بزرگسالان به سه مرحلهی اولیه، ثانویه و ثالثیه (نهفته) تقسیم میشود. این بیماری میتواند از طریق تماس مستقیم پوستی با یک زخم سیفلیس در محدودهی واژن، مقعد و حتی با رابطه جنسی دهانی منتقل شود. زخم ناشی از سیفلیس را می توان در آلت تناسلی مرد، مهبل، دهان و لبها و حتی مقعد رویت کرد.
زخم سیفلیس بدون درد است و برای اولین بار ممکن است با زخم ناشی از فرو رفتن مو در پوست یا یک خراش سطحی ناخن اشتباه شود. با ظاهر شدن بثورات بدون خارش بر روی کف دست و پاها و سایر نقاط بدن در مرحلهی دوم سیفلیس میتوان به علت زخم مقعدی ایجاد شده در مرحلهی اول بیماری شک کرد. سیفلیس همچنین میتواند بر چشم تأثیر بگذارد و حتی منجر به کوری دائمی فرد شود که سیفلیس چشم نام دارد. زنان بارداری که به زخمهای سیفلیسی از جمله مقعدی مبتلا هستند، آگاه باشند که احتمال انتقال بیماری به فرزندشان حین زایمان وجود دارد. هر چند این بیماری طی بارداری نیز اثرات نامطلوبی چون کاهش وزنگیری جنین و حتی مردهزایی در پی خواهد شد.
زخم سیفلیس بدون درد است و برای اولین بار ممکن است با زخم ناشی از فرو رفتن مو در پوست یا یک خراش سطحی ناخن اشتباه شود. با ظاهر شدن بثورات بدون خارش بر روی کف دست و پاها و سایر نقاط بدن در مرحلهی دوم سیفلیس میتوان به علت زخم مقعدی ایجاد شده در مرحلهی اول بیماری شک کرد. سیفلیس همچنین میتواند بر چشم تأثیر بگذارد و حتی منجر به کوری دائمی فرد شود که سیفلیس چشم نام دارد. زنان بارداری که به زخمهای سیفلیسی از جمله مقعدی مبتلا هستند، آگاه باشند که احتمال انتقال بیماری به فرزندشان حین زایمان وجود دارد. هر چند این بیماری طی بارداری نیز اثرات نامطلوبی چون کاهش وزنگیری جنین و حتی مردهزایی در پی خواهد شد.
سیر بیماری زخم سیفلیس مقعد
در طول اولین مرحله از ایجاد زخم سیفلیس مقعد فرد متوجه یک یا چند زخم متعدد بر روی مقعد خود خواهد شد. زخمها معمولاً (اما نه همیشه) سفت، گرد و بدون درد هستند. همین بیدردی زخمها نکتهی منفی است که باعث میشود بیماری برای مدتها دور از چشم و مخفی بماند تا بتواند به مراحل بعدی پیشرفت کند. زخم مقعدی اگر ناشی از سیفلیس باشد طی ۳ تا ۶ هفته به صورت خود به خود و بدون هیچ درمانی بهبود مییابد. در این مرحله بیماری و زخم ناشی از آن در ظاهر بهبود یافته است و در واقع در حالت تغییراتی برای بروز به شکل دیگری در مرحلهی بعد است.
در طول مرحله دوم ممکن است فرد در ناحیهی زخم مقعدی خود احساس خارش کند. این مرحله معمولاً با ایجاد یک یا چند لکهی قهوهای و قرمز بر روی کف دست یا کف پا آغاز میشود. گاهیاوقات لکهها آنقدر کمرنگ و محدود هستند که فرد متوجه وجود آنها نخواهد شد. بروز تب، تورم غدد لنفاوی، گلودرد، ریزش موی ناحیه زهار، سردرد، کاهش وزن، درد عضلانی و خستگی از دیگر علایم بیماری در این مرحله است که معمولاً بدون درمان مناسب و به صورت علامتی سپری خواهد شد.
از این پس مرحلهی نهفته بیماری سیفلیس آغاز خواهد شد و فرد بدون هیچ نشانه و علایمی از بیماری مخفی درون بدن خود، سالیان سال بدون مشکل زندگی خواهد کرد. پس از ۱۰ تا ۳۰ سال نهفتگی، بیماری خود را با شدیدترین عارضههای ممکن مانند ناهماهنگی حرکات عضلانی، بیحسی، فلج شدگی برخی اندامها، کوری و اختلال روانی بروز میدهد که میتواند در نهایت منجر به مرگ بیمار شود.
به همین سادگی نادیده گرفتن یک زخم کوچک در مقعد و نواحی دیگر (آلت تناسلی و دهان) میتواند جان فرد را به خطر اندازد. در حالیکه این بیماری به راحتی در مراحل ابتدایی با کمی توجه به خود و انجام یک آزمایش خون ساده قابل تشخیص و درمان است.
در طول مرحله دوم ممکن است فرد در ناحیهی زخم مقعدی خود احساس خارش کند. این مرحله معمولاً با ایجاد یک یا چند لکهی قهوهای و قرمز بر روی کف دست یا کف پا آغاز میشود. گاهیاوقات لکهها آنقدر کمرنگ و محدود هستند که فرد متوجه وجود آنها نخواهد شد. بروز تب، تورم غدد لنفاوی، گلودرد، ریزش موی ناحیه زهار، سردرد، کاهش وزن، درد عضلانی و خستگی از دیگر علایم بیماری در این مرحله است که معمولاً بدون درمان مناسب و به صورت علامتی سپری خواهد شد.
از این پس مرحلهی نهفته بیماری سیفلیس آغاز خواهد شد و فرد بدون هیچ نشانه و علایمی از بیماری مخفی درون بدن خود، سالیان سال بدون مشکل زندگی خواهد کرد. پس از ۱۰ تا ۳۰ سال نهفتگی، بیماری خود را با شدیدترین عارضههای ممکن مانند ناهماهنگی حرکات عضلانی، بیحسی، فلج شدگی برخی اندامها، کوری و اختلال روانی بروز میدهد که میتواند در نهایت منجر به مرگ بیمار شود.
به همین سادگی نادیده گرفتن یک زخم کوچک در مقعد و نواحی دیگر (آلت تناسلی و دهان) میتواند جان فرد را به خطر اندازد. در حالیکه این بیماری به راحتی در مراحل ابتدایی با کمی توجه به خود و انجام یک آزمایش خون ساده قابل تشخیص و درمان است.
تشخیص و درمان زخم سیفلیس مقعد
اگر در مرحلهی اولیهی بیماری و با شکایت از زخم مقعد بدون درد به پزشک مراجعه شود که احتمال آن ضعیف است، پزشک میتواند با مشاهدهی زخم ناحیهی مقعد به سیفلیس شک کند و با انجام یک آزمایش خون از تشخیص خود مطمئن شود. اما در مرحلهی بعدی که فرد بدون هیج شکایتی از زخم مقعد و سایر نواحی و با ضعف و بیحالی و تب مراجعه میکند، وجود راش پوستی یک نشانه برای بررسی سیفلیس خواهد بود اما در برخی موارد این نشانه نیز نادیده گرفته خواهد شد و پزشک بدون تشخیص صحیح بیماری را با یک آنفولانزا یا سرماخوردگی اشتباه گرفته و بیمار را نادرست درمان میکند. در موارد دیگر با مثبت شدن جواب آزمایش سیفلیس بیمار درمان مناسب با توجه به مرحلهی بیماری آغاز میشود.
برای از بین بردن زخم ناشی از سیفلیس باید عامل به وجود آورندهی یعنی باکتری ترپونما پالادیوم را از بین برد. هیچ روش و داروی خانگی مؤثر برای درمان این بیماری وجود ندارد. درمان این بیماری در مراحل اولیه آسان خواهد بود. تجویز آنتیبیوتیکی قوی از جمله پنیسیلین میتواند با کشتن باکتری سیفلیس از آسیبهای بیشتر آن جلوگیری کرده و بیماری را سرکوب کند.
گزینههای درمانی دیگر برای افراد غیربارداری که به پنیسیلین حساسیت دارند شامل داکسیسایکلین، تتراسایکلین و به طور بالقوه سفتریاکسون است. افراد در حین درمان و تا بهبودی کامل زخم سیفلیس خود باید از تماس جنسی با شرکای جدید و قبلی بپرهیزند. برای اطمینان از سلامت شریک جنسی فرد مبتلا، تست آزمایشگاهی برای او نیز درخواست میشود تا هر دو با هم تحت درمان قرار گیرند. همچنین انجام آزمایشهای پیگیری برای تأیید از بین رفتن کامل بیماری و درمان مؤثر بیمار نیز لازم است.
با وجود اینکه بیماری سیفلیس و زخم مقعد ناشی از آن عود نمیکند اما یک بار ابتلا به آن و درمان صورت گرفته نمیتواند فرد را از ابتلای مجدد به بیماری مصون کند. با هر بار قرار گرفتن در معرض عامل سیفیلیس و روابط جنسی حفاظت نشده احتمال ابتلای مجدد به آن وجود دارد.
تنها راه جلوگیری از ابتلا به سیفلیس و زخم ناشی از آن رعایت نکاتی در رفتار جنسی است. افراد فعال از نظر جنسی حتماً باید این توصیهها را در روابط جنسی خود برای کاهش احتمال ابتلا به سیفلیس در نظر بگیرند شامل:
برای از بین بردن زخم ناشی از سیفلیس باید عامل به وجود آورندهی یعنی باکتری ترپونما پالادیوم را از بین برد. هیچ روش و داروی خانگی مؤثر برای درمان این بیماری وجود ندارد. درمان این بیماری در مراحل اولیه آسان خواهد بود. تجویز آنتیبیوتیکی قوی از جمله پنیسیلین میتواند با کشتن باکتری سیفلیس از آسیبهای بیشتر آن جلوگیری کرده و بیماری را سرکوب کند.
گزینههای درمانی دیگر برای افراد غیربارداری که به پنیسیلین حساسیت دارند شامل داکسیسایکلین، تتراسایکلین و به طور بالقوه سفتریاکسون است. افراد در حین درمان و تا بهبودی کامل زخم سیفلیس خود باید از تماس جنسی با شرکای جدید و قبلی بپرهیزند. برای اطمینان از سلامت شریک جنسی فرد مبتلا، تست آزمایشگاهی برای او نیز درخواست میشود تا هر دو با هم تحت درمان قرار گیرند. همچنین انجام آزمایشهای پیگیری برای تأیید از بین رفتن کامل بیماری و درمان مؤثر بیمار نیز لازم است.
با وجود اینکه بیماری سیفلیس و زخم مقعد ناشی از آن عود نمیکند اما یک بار ابتلا به آن و درمان صورت گرفته نمیتواند فرد را از ابتلای مجدد به بیماری مصون کند. با هر بار قرار گرفتن در معرض عامل سیفیلیس و روابط جنسی حفاظت نشده احتمال ابتلای مجدد به آن وجود دارد.
تنها راه جلوگیری از ابتلا به سیفلیس و زخم ناشی از آن رعایت نکاتی در رفتار جنسی است. افراد فعال از نظر جنسی حتماً باید این توصیهها را در روابط جنسی خود برای کاهش احتمال ابتلا به سیفلیس در نظر بگیرند شامل:
- برقراری رابطهی جنسی با فردی که از مبتلا نبودن او به بیماریهای مقاربتی با تست آزمایشگاهی مطمئن هستند؛
- استفاده از کاندوم حین رابطهی جنسی هر چند کاندوم سایر نقاط دارای زخم سیفیلیس مانند مقعد را پوشش نمیدهد.
در نظر داشته باشید با شستن آلت تناسلی، ادرار کردن و دوش واژینال پس از رابطه جنسی با فرد آلوده نمیتوان از ابتلا به بیماری پیشگیری کرد.
منبع : iran-clinic