پیشگیری و مراقبت از زخم بستر ( بخش اول )


زخم بستر از زخم های پوستی شایع می باشد و یکی از شکایات پزشکی زیانبار به خصوص ناشی از آسیب نخاعی بشمار می آید .
زخم بستر به نام های زخم فشاری و دکوبتیوس هم نامیده می شود .

افراد مستعد زخم بستر چه کسانی هستند؟


1. افراد مبتلا به ضایعات نخاعی ، فلج عضلانی ، MS ،و دیگر مشکلات عصبی که منجر به کاهش حس درد در آنها شده .2. افراد با بستری طولانی مدت در بخش مراقبت های ویژه
3. افراد با دوران نقاهت طولانی پس از جراحی
4. افراد سالمند یا افراد دیگری که بهر دلیل و بدون کمک دیگران قادر به تغییر وضعیت بدن خود نیستند و یا از صندلی چرخدار استفاده می کنند .

علت ایجاد زخم بستر چیست ؟


در کسانی که حس طبیعی دارند وقتی قسمتی از بدن برای مدتی تحت فشار قرار گیرد ، دستوراتی بطور ناخودآگاه به مغز رفته و فرد حتی بدون آنکه متوجه باشد با جابجا کردن بدن خود از پیدایش زخم جلوگیری می کند .


در واقع در حالت طبیعی پوست می تواند مقداری از فشار را برای مدتی طولانی تحمل کند ، اما فشار زیاد را فقط می تواند برای یک مدت کوتاه قبل از اینکه سیستم جریان خون دچار اختلال شود تحمل نماید .
بنابراین افزایش یا طولانی شدن فشار بافتی ، منجر به اختلال در جریان خون (ایسکمی) و نهایتاً آسیب پوستی می شود .در افراد با آسیب نخاعی و فقدان حس ، علاوه بر کاهش سرعت جریان خون به علت کاهش حس بیمار ، دستورات به مغز نرفته و فرد متوجه فشار دائم و آسیب پوستی و زخم ایجاد شده ، نمی شود .


مشکلات پوست در این افراد تقریبا با اهمیت تر از همه مشکلاتی است که بیمار ممکن است با آن روبرو شود . یک زخم پوست می تواند چند هفته از مدت بستری در بیمارستان یا استراحت در بستر را به خود اختصاص دهد و نیز هزینه های سنگین درمانی را به فرد و خانواده اش تحمیل نماید .

آیا زخم بستر و مشکلات پوستی ایجاد شده قابل پیشگیری است ؟


بله – حتما. اگر فرد بخوبی از پوست خود مراقبت کند ، تمرینات منظم برای کاهش فشارهای وارده به بدن داشته باشد ، رژیم غذایی مناسب انتخاب نماید و چگونگی مراقبت روزمره از پوست را بداند ، می تواند از بروز زخم پوستی جلوگیری کند . همچنین زخم اگر در مراحل اولیه تحت مراقبت قرار گیرد به راحتی درمان می شود .

چه نواحی از بدن مستعد زخم بستر می باشند ؟

نواحی ای که با بستر تماس دارند و نیز نواحی روی قسمت های استخوانی و غضروفی بدن مانند استخوان خاجی – آرنج ، زانو ، قوزک پا ، کتف و طرفین ران و ... مستعد زخم فشاری می باشند .

علائم و نشانه های زخم بستر کدامند ؟

علائم اولیه معمولا مختص به همان منطقه زخم می باشند که شامل قرمزی – گرمی – سفتی است . در مراحل بعدی تاول و یا جوش و بوی نامطبوع و نیز خروج چرک و ترشحات هم ممکن است دیده شود .
با پیشرفت زخم ، علایم سیستمیک مانند تب و لرز هم ممکن است رخ دهد .

علل اصلی زخم پوست :


• فشار طولانی مدت 
• سوختگی ها یا خراش 
• رطوبت قدیمی برروی پوست 
• نشستن یا خوابیدن بروی اشیاء سخت 
• سرما زدگی

فشار طولانی مدت :


هنگامی که بیمار در یک وضعیت به حد کافی طولانی مدت بنشیند یا بخوابد علائم و نشانه های آسیب پوست ناشی از فشار طولانی مدت ایجاد می شود . همچنین این علائم می تواند با هر نوع از لخته ، یا اشیاء سخت که فشاربرروی پوست می گذارد ایجاد شود . علائم اولیه شامل قرمز شدن ناحیه ای از پوست است و اگر فشار برداشته شود آسیب ایجاد نمی شود و قرمزی 15 دقیقه بعد از برداشتن فشار کم رنگ می شود .


معمولا آسیب پوست ناشی از فشار در بالای برجستگی های استخوان شروع می شود مانند هر جایی از بدن که استخوان با سطح پوست محصور شده است از قبیل استخوان لگن ، برجستگی های  استخوان تمایل دارند فشار برروی پوست از داخل بگذارند یک سطح محکم بر روی سطح بیرونی استخوان وجود دارد و پوست هنگامی بین سطح ثابت داخل استخوان و سطح ثابت بیرونی قرار بگیرد رنگ پریده خواهد بود که از فقدان جربان خون ناشی می شود .همچنین به علت کاهش میزان جریان خون که بدنبال آسیب نخاعی ایجاد می شود اکسیژن کمتر در پوست وجود دارد که در نتیجه مقاومت پوست پایین می آید و اگر پوست از اکسیژن به علت فشارمحروم شود بدن سعی خواهد کرد با فرستادن خون بیشتر به ناحیه جبران کند و ممکن است تورم پوست را نتیجه دهد و حتی فشار بیشتر بروی گردش خون خواهد گذاشت و جریان گردش خون بیشتر مسدود می شود . 







•کوفتگی یا خراش :

کوفتگی یا خراش می تواند در نتیجه تکان سخت و یا افتادن ایجاد شود . سایر علل شامل برخورد باسن به بداخل دیوار یا درب در هنگام حرکت به علت فقدان یا کاهش حس می باشد و بیمارممکن است متوجه نشود که یک آسیب ایجاد شده است و به علت تغییر در سیستم گردش خون سریع بهبود نخواهد یافت و ممکن است به ایجادزخم پوست منجر شود .
•مواجهه طولانی مدت پوست با رطوبت :

امکان دارد منابع رطوبت مانند عرق بدن ، مدفوع یا ادرار باشد . هر نوع رطوبت می تواند باعث سائیده شدن پوست یا از بین رفتن پوست شود . همچنین ممکن است نوار یا باند زخم بندی باعث شود مقدار زیادی از رطوبت زیر ناحیه تحت پوشش پانسمان جمع آوری شود . رطوبت مرحله بهبودی را طولانی می کند . رطوبت طولانی می تواند به از دست دادن لایه های پوست منتهی شود که ممکن است سبب زخم پوست شود .
•سوختگی :

سوختگی می تواند بعلت گرما و یا ناشی از بعضی مواد شیمیایی مثل ضدعفونی کننده ها ایجاد شود . سایش ناشی از سو ختگی می تواند هنگامی ایجاد شود که سطوح در برابر یک سطح سخت مالیده می شود مانند اسپاسم یا نشستن در تخت در زاویه 45 درجه یا برخی مواد شیمیایی از قبیل مواد ضدعفونی کننده و نوار چسب ( از نوع ضد حساسیت استفاده کنید ) ، می تواند باعث سوختگی شود 
نشستن یا خوابیدن بروی اشیاء سخت می تواند باعث ایجاد زخم پوست شود .
•سرما زدگی :
•سرمازدگی می تواند به عنوان یک نتیجه از مواجهه با محیط سرد بدون حفاظ ایجاد شود ، توصیه می شود ، اگر در آب و هوای سرد بیرون می روید لباس گرم بپوشید .همچنین بسته های یخ اگر بطور صحیح استفاده نشود می تواند سبب سرمازدگی شود .

موارد دیگری که شانس فشار یا زخم پوست را افزایش می دهد :

• رطوبت پوست ناشی از عرق ، ادرار یا مدفوع 
• فقر تغذیه که باعث کم خونی می شود ( کاهش شمارش گلبول های قرمز ) و پایین بودن پروتئین . 
• شخص بیحرکت در تخت یا در صندلی چرخدار 
• تب 
• ضربه یا آسیب زدن به پوست که با لغزش یا افتادن در یک سطح و یا اسپاسم ایجاد می شود . 
• پوشیدن بریس ، اسپلینت خیلی محکم .
• فراموشی یا غفلت از خود ( در صورت افسردگی و یا فراموشی هنگام مصرف دارو )
•چگونگی ایجاد زخم پوستی و مراحل ایجاد آن :

ابتدا یک ناحیه قرمز برروی پوست شروع می شود و این ناحیه قرمز ممکن سفت و یا گرم احساس شود اگر پوست تیره دارید پوست ناحیه ممکن است بجای قرمزبصورت براق ظاهر شود این مرحله برگشت پذیر و امکان بهبود پوست وجود دارد و اگر در این مرحله فشار برداشته شود رنگ پوست طبیعی شود . 
مرحله دو : 
اگر فشار از روی پوست برداشته نشود ممکن است بصورت یک تاول ، خراشیدگی و سائیدگی و یا اثر زخم سریعا از بالای ناحیه قرمز سفت پوست ایحاد شود . این منطقه سفت قرمز رنگ پوست بدین معنی است که بافت زیرین پوست مرده است و باید در این نقطه همه فشار از بالای آن منطقه برداشته شود و با پزشک مشورت نماید . 
در مرحله بعدی یک سوراخ عمیق یا زخم در بافت مرده تشکیل می شود که خیلی اوقات این بافت مرده بر روی سطح پوست کوچک است اما در عمق بافت بزرگ است . 
مرحله چهارم : اگر در این مرحله نیز درمان کافی صورت نگیرد ممکن است این آسیب به هر طریق به درون عضلات و نیز استخوان برسد و سرانجام عفونت و تخریب اساسی استخوان بوجود آید .

پیشگیری از زخم پوست :

بیمار می تواند از زخم های پوست پیشگیری کند و به منظور پیشگیری باید : 
• بطور مرتب کل بدن را بررسی کنید و به ناحیه استخوانی توجه خاص داشته باشید . 
• فشار را بروی پوست را کم کنید .
• انجام مراقبت روزمره از پوست را فراموش نکند . 
توجه : کل بدن را بررسی کنید اما توجه خاص به نواحی استخوانی داشته باشید . 
با بررسی پوست بطور منظم شما می توانید نقاط دارای مشکل را در ابتدای شروع در نظر داشته باشید . بررسی پوست وظیفه شما است و راهی برای پی بردن به علائم هشداردهنده ناشی از مشکلات پوست می باشد . 





  

منبع : 


isaarsci